CNC torna programlama öğrenmek isteyenler için kapsamlı bir rehber hazırladım! Bu yazıda, CNC torna programlamanın temellerini, gerekli araçları ve adım adım nasıl program yazacağınızı öğreneceksiniz. Hazırsanız, CNC dünyasına dalış yapalım!

CNC Torna Nedir? Temel Bilgiler

CNC (Computer Numerical Control), yani Bilgisayarlı Sayısal Kontrol, makinelerin bilgisayar tarafından kontrol edilerek hassas ve tekrarlanabilir işlemler yapmasını sağlayan bir teknolojidir. CNC torna ise, malzemeyi döndürerek kesici takımlar yardımıyla şekil veren bir makine türüdür. Geleneksel tezgahlardan farklı olarak, CNC torna, programlanmış komutlar sayesinde karmaşık geometrileri yüksek doğrulukla işleyebilir.

CNC Tornanın Avantajları

• Yüksek Hassasiyet: CNC torna, mikron seviyesinde hassasiyetle çalışabilir, bu da özellikle hassas parçaların üretiminde büyük avantaj sağlar.
• Tekrarlanabilirlik: Aynı programı tekrar tekrar çalıştırarak, her seferinde aynı sonucu elde edebilirsiniz. Bu, seri üretimde kalite kontrolü açısından önemlidir.
• Karmaşık Geometriler: CNC torna, karmaşık ve detaylı parçaların üretimini mümkün kılar. Geleneksel tezgahlarda üretilmesi zor veya imkansız olan parçalar, CNC torna ile kolayca üretilebilir.
• Hızlı Üretim: CNC torna, otomatik olarak çalıştığı için üretim süresini kısaltır ve verimliliği artırır.
• Daha Az İnsan Gücü: CNC torna, operatörün sürekli müdahalesine ihtiyaç duymaz, bu da işgücü maliyetlerini düşürür.

CNC Tornanın Temel Bileşenleri

• Kontrol Ünitesi: CNC tornanın beynidir. Programı okur, yorumlar ve makinenin hareketlerini kontrol eder.
• Sürücüler: Kontrol ünitesinden gelen sinyalleri alır ve motorları hareket ettirir.
• Motorlar: Makinenin hareketli parçalarını (örneğin, spindle ve eksenler) hareket ettirir.
• Eksenler: CNC tornada genellikle X (çap) ve Z (boy) eksenleri bulunur. Bazı tezgahlarda C ekseni (döner takım) de bulunabilir.
• Takım Tutucu: Kesici takımların bağlandığı ve değiştirildiği kısımdır.
• Spindle: Malzemenin bağlandığı ve döndürüldüğü kısımdır.

CNC Torna Programlama: Temel Kavramlar

CNC torna programlama, makineye ne yapması gerektiğini söyleyen komutlar yazma işlemidir. Bu komutlar, genellikle G-kodları ve M-kodları kullanılarak yazılır. G-kodları, makinenin hareketlerini (örneğin, düz hat hareketi, dairesel hareket) kontrol ederken, M-kodları yardımcı fonksiyonları (örneğin, spindle'ı başlatma/durdurma, soğutma sıvısını açma/kapama) kontrol eder.

G-Kodları (Hazırlık Kodları)

G-kodları, CNC programlamanın temelini oluşturur. Makinenin hangi türde hareket yapacağını, hangi hızda hareket edeceğini ve hangi koordinatlara gideceğini belirtir. İşte en sık kullanılan G-kodlarından bazıları:

• G00: Hızlı pozisyonlama (boşta hareket). Takımın malzemeye temas etmediği durumlarda kullanılır.
• G01: Doğrusal kesme hareketi. Takımın malzemeye temas ederek kesme işlemi yaptığı durumlarda kullanılır.
• G02: Saat yönünde dairesel kesme hareketi.
• G03: Saat yönünün tersine dairesel kesme hareketi.
• G20: İnç birim sistemini seçer.
• G21: Milimetre birim sistemini seçer.
• G28: Referans noktasına dönüş.
• G40: Takım yarıçapı kompanzasyonunu iptal eder.
• G41: Takım yarıçapı kompanzasyonunu sol tarafa uygular.
• G42: Takım yarıçapı kompanzasyonunu sağ tarafa uygular.
• G90: Mutlak programlama (koordinatlar mutlak değerlerdir).
• G91: Artışlı programlama (koordinatlar önceki konuma göre belirlenir).
• G96: Sabit yüzey hızı kontrolü.
• G97: Sabit devir sayısı kontrolü.
• G99: İşlem sonunda referans noktasına dönüş.

M-Kodları (Yardımcı Kodlar)

M-kodları, makinenin yardımcı fonksiyonlarını kontrol eder. Örneğin, spindle'ı başlatmak, durdurmak, soğutma sıvısını açmak veya kapatmak gibi işlemleri gerçekleştirmek için kullanılır. İşte en sık kullanılan M-kodlarından bazıları:

• M03: Spindle'ı saat yönünde başlatır.
• M04: Spindle'ı saat yönünün tersine başlatır.
• M05: Spindle'ı durdurur.
• M06: Takım değiştirme.
• M08: Soğutma sıvısını açar.
• M09: Soğutma sıvısını kapatır.
• M30: Program sonu ve başa dönüş.

Diğer Önemli Kavramlar

• Eksenler (X, Z, C): CNC tornada kullanılan eksenlerdir. X ekseni çapı, Z ekseni boyu, C ekseni ise döner takımı kontrol eder.
• Takım Ofsetleri: Takımların boyutlarındaki farklılıkları telafi etmek için kullanılan değerlerdir.
• Devir Sayısı (S): Spindle'ın dakikadaki dönüş sayısıdır (RPM).
• İlerleme Hızı (F): Takımın malzemeye doğru ilerleme hızıdır (mm/dak veya inç/dak).
• Program Numarası (O): CNC programını tanımlayan numaradır.
• Blok Numarası (N): Programdaki her bir satırı numaralandırmak için kullanılır.

CNC Torna Programı Yazma Adımları

Şimdi, CNC torna programı yazma adımlarına geçelim. Bu adımları takip ederek, basit bir program yazabilirsiniz.

1. Adım: İş Parçasını Anlama

İlk adım, iş parçasının teknik resmini dikkatlice incelemek ve anlamaktır. Parçanın boyutları, toleransları, yüzey kalitesi gereksinimleri ve kullanılacak malzemeyi belirleyin. Bu bilgiler, programınızı doğru bir şekilde yazmanıza yardımcı olacaktır.

2. Adım: Takım Seçimi

İş parçasını işlemek için uygun kesici takımları seçin. Kaba talaş kaldırma, finiş işleme, kanal açma ve vida çekme gibi farklı işlemler için farklı takımlar gerekebilir. Takım kataloğundan uygun takımları seçin ve takım numaralarını not alın.

3. Adım: İşleme Stratejisi Belirleme

Parçayı nasıl işleyeceğinizi planlayın. Hangi işlemleri hangi sırayla yapacağınızı belirleyin. Örneğin, önce kaba talaş kaldırabilir, sonra finiş işleme yapabilirsiniz. İşleme stratejisi, üretim süresini ve yüzey kalitesini etkileyebilir.

4. Adım: Referans Noktası Belirleme

CNC tornada bir referans noktası belirlemeniz gerekir. Bu nokta, programdaki tüm koordinatların referans alınacağı noktadır. Genellikle, iş parçasının bir köşesi veya merkezi referans noktası olarak seçilir. Referans noktasının koordinatlarını (X0, Z0) not alın.

5. Adım: Programı Yazma

Şimdi, CNC programını yazmaya başlayabilirsiniz. Aşağıdaki temel yapıya uygun bir program yazın:

O1234 (Program Numarası)
N10 G21 (Milimetre Birim Sistemi)
N20 G90 (Mutlak Programlama)
N30 G28 U0 W0 (Referans Noktasına Dönüş)
N40 T0101 (Takım 1 ve Ofseti)
N50 G96 S200 M03 (Sabit Yüzey Hızı ve Spindle'ı Başlatma)
N60 G00 X50 Z10 (Hızlı Pozisyonlama)
N70 G01 Z-20 F0.2 (Doğrusal Kesme Hareketi)
N80 X52 (Doğrusal Kesme Hareketi)
N90 G00 Z10 (Hızlı Pozisyonlama)
N100 G28 U0 W0 (Referans Noktasına Dönüş)
N110 M30 (Program Sonu ve Başa Dönüş)

Bu örnek program, basit bir tornalama işlemini gerçekleştirmektedir. Programı adım adım açıklayalım:

• O1234: Program numarasıdır. Her programın benzersiz bir numarası olmalıdır.
• N10 G21: Milimetre birim sistemini seçer.
• N20 G90: Mutlak programlamayı seçer. Koordinatlar, referans noktasına göre belirlenir.
• N30 G28 U0 W0: Takımı referans noktasına gönderir. U0, X eksenindeki artış miktarını, W0 ise Z eksenindeki artış miktarını belirtir.
• N40 T0101: Takım 1'i ve ofsetini (takım telafisi) seçer. İlk 01 takım numarasını, ikinci 01 ise ofset numarasını temsil eder.
• N50 G96 S200 M03: Sabit yüzey hızını (200 m/dak) ayarlar ve spindle'ı saat yönünde başlatır.
• N60 G00 X50 Z10: Takımı hızlı bir şekilde (boşta hareket) X50 ve Z10 koordinatlarına позиционирует.
• N70 G01 Z-20 F0.2: Takımı doğrusal olarak Z-20 koordinatına ilerletir (kesme işlemi). İlerleme hızı 0.2 mm/dev'dir.
• N80 X52: Takımı doğrusal olarak X52 koordinatına ilerletir (kesme işlemi).
• N90 G00 Z10: Takımı hızlı bir şekilde Z10 koordinatına geri çeker (boşta hareket).
• N100 G28 U0 W0: Takımı referans noktasına geri gönderir.
• N110 M30: Programın sonunu belirtir ve programın başına döner.

6. Adım: Programı Simüle Etme

Programı yazdıktan sonra, bir CNC simülasyon yazılımı kullanarak simüle etmeniz önemlidir. Simülasyon, programdaki hataları tespit etmenize ve olası çarpışmaları önlemenize yardımcı olur. Piyasada birçok ücretsiz ve ücretli CNC simülasyon yazılımı bulunmaktadır.

7. Adım: Programı Makineye Yükleme ve Test Etme

Simülasyon başarılı olduktan sonra, programı CNC torna tezgahına yükleyebilirsiniz. Programı yüklemek için genellikle bir USB bellek veya ağ bağlantısı kullanılır. Programı yükledikten sonra, ilk önce düşük hızda test etmeniz önemlidir. Takımın doğru yolda hareket ettiğinden ve herhangi bir çarpışma riski olmadığından emin olun. Herhangi bir sorun tespit ederseniz, programı düzenleyin ve tekrar test edin.

8. Adım: Programı Optimize Etme

Program sorunsuz bir şekilde çalıştıktan sonra, performansı optimize etmek için ince ayarlar yapabilirsiniz. İlerleme hızını, devir sayısını ve kesme derinliğini ayarlayarak üretim süresini kısaltabilir ve yüzey kalitesini iyileştirebilirsiniz.

CNC Torna Programlama İpuçları

• Basit Başlayın: İlk programlarınızı basit tutun ve karmaşık işlemlere geçmeden önce temel kavramları iyice öğrenin.
• Kodları Anlayın: G-kodları ve M-kodlarının ne anlama geldiğini tam olarak anlayın. Her bir kodun işlevini bilmek, program yazarken size büyük kolaylık sağlayacaktır.
• Simülasyon Kullanın: Programlarınızı her zaman simüle edin. Simülasyon, hataları erken aşamada tespit etmenize ve zaman kaybetmenizi önler.
• Dökümantasyon Okuyun: CNC torna tezgahınızın ve kontrol ünitesinin dökümantasyonunu dikkatlice okuyun. Her tezgahın kendine özgü özellikleri ve komutları olabilir.
• Pratik Yapın: Bol bol pratik yapın. Ne kadar çok program yazarsanız, o kadar tecrübeli olursunuz.
• Online Kaynaklardan Yararlanın: İnternette birçok CNC torna programlama kaynağı bulunmaktadır. Forumlara katılın, eğitim videoları izleyin ve diğer CNC programcılarından öğrenin.

Sonuç

CNC torna programlama, öğrenmesi zaman alabilen bir beceridir, ancak doğru kaynaklarla ve pratikle kolayca ustalaşabilirsiniz. Bu rehberde, CNC torna programlamanın temellerini, gerekli araçları ve adım adım nasıl program yazacağınızı öğrendiniz. Umarım bu bilgiler, CNC kariyerinizde size yardımcı olur. Unutmayın, sürekli öğrenme ve pratik, başarıya giden yolda en önemli adımlardır. Bol şans!